مقابله با اعتیاد فشار زیادی بر سلامت روان وارد می کند و روند ترک نیز می تواند مشکلات روانی بسیاری را به همراه داشته باشد. با توجه به اینکه مشکلات روانی در بسیاری از موارد عامل اعتیاد به مواد مخدر است، بروز مشکلات مختلف پس از ترک سیگار نیز منتفی نیست. در این مقاله درباره افسردگی پس از ترک اعتیاد می خوانیم و راهکارهایی برای درمان کسالت و افسردگی پس از ترک اعتیاد ارائه می دهیم.
توجه: منبع این مقاله مجموعه روانشناسی آنلاین پولتالک است.
رابطه افسردگی و اعتیاد
اختلالات روانی یکی از علل اعتیاد به شمار می رود. اختلالات اضطرابی و خلقی می تواند ارتباط مستقیمی با اعتیاد داشته باشد و علائم و عوارض آن فرد را به سمت مصرف مواد سوق می دهد.
از سوی دیگر، روند دشوار و طولانی ترک اعتیاد در کنار ترک خانواده و دوستان به دلیل اعتیاد، احتمال ابتلا به افسردگی را افزایش می دهد. طبق مطالعات، افراد معتادی که از افسردگی رنج می‌برند، روند ترک طولانی‌تر و سخت‌تری دارند و احتمال مصرف مجدد آنها بیشتر است.
سندرم ترک
یکی از واکنش های بدن به اعتیاد به مواد مخدر علائم ترک است. سندرم ترک در پاسخ به ترک هر ماده ای که بدن به آن عادت کرده یا به آن وابسته است رخ می دهد. از قهوه و چای گرفته تا الکل و موادی مانند شیشه، هر کدام علائم ترک خاص خود را دارند. در زیر برخی از شایع ترین علائم سندرم ترک را بررسی می کنیم.
- بی خوابی
- تحریک پذیری
- بی ثباتی خلق و خو
- غم و اندوه
- اضطراب و نشخوار فکری
- درد بدن به خصوص مفاصل و شکم.
- خستگی مفرط
- سراب
- حالت تهوع و استفراغ
- تکان دادن دست و پا
- پارانویا
- تشنج
علائم مختلف به مواد مصرفی بستگی دارد و شدت آنها معمولاً به شدت اثر ماده و میزان تأثیر منفی آن بر بدن مربوط می شود.
مقابله با اعتیاد و افسردگی
بین مقابله با اعتیاد و افسردگی شباهت اساسی و مهمی وجود دارد. یک مسیر خاص در مغز مسئول کنترل احساسات مثبت و منفی و یادگیری است. در هر دو مشکل در عملکرد این مسیر عصبی مشکل وجود دارد. در اعتیاد به مواد مخدر، مصرف مواد باعث افزایش عملکرد این مسیر در حین و بعد از مصرف و کاهش مصرف بیش از حد آن در صورت عدم مصرف می شود.
با گذشت زمان افرادی که از افسردگی رنج می برند دچار اختلال در این مسیر عصبی می شوند که از نظر عصب شناسی و پزشکی از احساس سرخوشی و شادی جلوگیری می کند. به طور کلی می توان گفت که در مکانیسم فیزیکی درگیری با اعتیاد و افسردگی شباهت هایی وجود دارد.
افسردگی پس از ترک اعتیاد
در برخی موارد، افسردگی قبل از شروع اعتیاد وجود ندارد یا بسیار ضعیف است، اما پس از ترک اعتیاد بدتر می شود. احساس غمگینی و افسردگی در دوران ترک یکی از نشانه های سم زدایی بدن است. با قطع مصرف مواد، عملکرد مسیر پاداش مغز به شدت کاهش می یابد و فرد قبل از رسیدن به حد طبیعی، احساسات منفی شدیدی را تجربه می کند.
اگر احساس افسردگی و غم و اندوه پس از دوره ترک و برای مدت طولانی تری ادامه یابد، باید به طور مستقل به آن پرداخت. در بسیاری از موارد، افسردگی پس از ترک اعتیاد به دلیل آسیب به ساختارها و عملکردهای مغز است که منجر به احساس شادی و رضایت می شود. در برخی موارد، به عنوان مثال برای عینک‌داران، این اثر دائمی است، اما در بسیاری از موارد صرفاً زمان بیشتری برای بهبودی نیاز است.
یکی دیگر از دلایل رایج افسردگی پس از ترک اعتیاد، عوامل محیطی است. فردی که درگیر اعتیاد است اعتماد و حمایت اعضای خانواده را از دست می دهد و ممکن است سرمایه و دارایی خود را از دست داده باشد. این موارد در کنار شرایط نامناسب زندگی باعث ایجاد احساسات منفی می شود.
افسردگی پس از اعتیاد 3 تا 10 روز پس از شروع روند اعتیاد امری طبیعی و بخشی از سم زدایی تلقی می شود، اما اگر بیش از این مدت طول بکشد، باید به طور مستقل توسط متخصص سلامت روان بررسی شود.
آیا پرهیز همیشه منجر به افسردگی می شود؟
عوامل مشترک زیادی بین اعتیاد و افسردگی وجود دارد و داشتن برخی احساسات منفی پس از ترک اعتیاد طبیعی است. فرد در دوران اعتیاد به مواد مخدر متوجه افراد و شرایطی که از دست داده است نیست و پس از هوشیاری دوباره با آنها روبرو می شود.
به طور کلی بهبودی از اعتیاد با حمایت و همراهی اطرافیان بسیار موفق تر خواهد بود و خطر ابتلا به افسردگی و سایر اختلالات روانی را کاهش می دهد. ترک اعتیاد به تنهایی منجر به افسردگی نمی شود، اما عوامل همراه با آن قطعا موثر هستند.
علائم افسردگی پس از ترک اعتیاد
در بسیاری از موارد، افسردگی پس از ترک اعتیاد ممکن است مشابه علائم رایج افسردگی نباشد. دلیل این امر در شرایط خاص جسمی و روحی فرد نهفته است. برای مثال وجود خشم در این افراد قابل پیش بینی است. در زیر به بررسی برخی از این نشانه ها می پردازیم.
- غم و اندوه مداوم
- احساس پوچی و ناامیدی یا بی ارزشی.
- تحریک پذیری همراه با طغیان های عاطفی (گریه یا هیاهو)
- از دست دادن علاقه به فعالیت ها.
- اختلالات خواب شدید (خواب زیاد یا بی خوابی به ماده مصرفی بستگی دارد)
- درد شدید روان تنی (دردی که دلیل پزشکی ندارد)
- بی میلی به بهبود و دوری از مواد.
- ضعف در حافظه و توجه.
- افکار خودکشی یا برنامه ریزی برای آن.
درمان بی حوصلگی و افسردگی پس از ترک اعتیاد
درمان اعتیاد شامل برنامه ها و مراحل خاصی است و سازمان بهداشت جهانی انواع مختلفی از این روش ها را مشخص کرده است. این روش‌های محاسبه‌شده سعی کردند جنبه‌های مختلفی از جمله افسردگی پس از ترک اعتیاد را در نظر بگیرند. به همین دلیل توصیه می شود از روش های توصیه شده و استاندارد پیروی کنید.
مهمترین جنبه و لازمه ترک اعتیاد، انگیزه و اراده فرد برای بهبود است و قطعاً دریافت حمایت و همدلی از سوی خانواده و دوستان تأثیر بسزایی در روند ترک اعتیاد و سلامت روان فرد خواهد داشت.
نظارت و درمان افسردگی در افراد درگیر در اعتیاد بسیار پیچیده است و نیاز به بررسی دقیق توسط متخصص دارد. داروها آسیب های متفاوتی به مغز و بدن وارد می کنند و هر فردی به دلایل مختلفی می تواند درگیر آنها شود. به همین دلیل توصیه می شود برای پیگیری به روانپزشک یا متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید.
غذاهای خوب برای رهایی از اعتیاد
یکی از موارد موثر در سلامت روان، ویتامین ها و مواد مغذی است. اعتیاد تغییرات زیادی در جذب این مواد ایجاد می کند و به همین دلیل رژیم غذایی کامل و سالم در دوران ترک اعتیاد تاثیر زیادی بر سلامت جسمی و روانی دارد. برخی از غذاهایی که در روند ترک مفید هستند عبارتند از:
- غذاهای غنی از اسیدهای چرب مانند ماهی.
- سبزیجات به خصوص مارچوبه.
- انواع مختلف پروتئین
- کربوهیدرات های پیچیده مانند نان و برنج.
- محصولات شیر
حرف آخر
مواد مخدر به طرق مختلف بر بدن تأثیر می گذارد و به دلیل ریشه مشترکی که با افسردگی دارد، احتمال ابتلا به افسردگی افزایش می یابد. افسردگی در افراد درگیر در اعتیاد باید زیر نظر متخصص مغز و اعصاب یا روانپزشک باشد اما به طور کلی ترک اعتیاد با روش های استاندارد خطر ابتلا به افسردگی را کاهش می دهد.
منابع:
- poltlk
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/
- https://americanaddictioncenters.org/withdrawal-timelines-treatments/dangers
- https://carolinacenterforrecovery.com/addiction-blog/does-depression-go-away-after-addiction/