فیلم شمال از شمال غربی آلفرد هیچکاک در سال 1959 نمونه کاملی از سینمای هوشمندانه سرگرم کننده است. داستان در مورد یک مرد معمولی است که به دلیل هویت اشتباه وارد بازی خطرناک جاسوسی می شود. بدون اینکه بداند چرا، توسط نیروهایی تعقیب می شود که نه منطق روشنی دارند و نه رحمتی. فیلم از دل شهرهای پرجمعیت شروع می شود و به فضاهای باز و نمادین آمریکا می رسد.
هیچکاک با سرعت، طنز کنترل شده و تعلیق دائمی، مخاطب را مدام در حالت انتظار نگه می دارد. فضای فیلم ترکیبی از دلهره، کنجکاوی و نوعی شادی سینمایی است که اجازه نمی دهد داستان خیلی تاریک شود. قهرمان داستان یک جاسوس حرفه ای نیست، بلکه یک فرد معمولی است که واکنش هایش باورپذیر و انسانی باقی می ماند. این تقابل بین موقعیت های اغراق آمیز و شخصیت اصلی معمولی فضای خاص فیلم را شکل می دهد. «شمال از شمال غرب» نمونهای درخشان از دوران طلایی هالیوود است که هنوز هم تازه و پرانرژی است و نشان میدهد که تعلیق لزوماً به پیچیدگی داستان بستگی ندارد، بلکه به دقت اجرا و سرعت آن بستگی دارد.
موسیقی North by Northwest، ریتم پنهان آزار و شکنجه
موسیقی متن فیلم برنارد هرمان «شمال از شمال غربی» یکی از شاخص ترین نمونه های موسیقی تعلیق در تاریخ سینماست. در این اثر، هرمان تصمیم میگیرد موسیقی را بهجای پسزمینهای آرام، به یک نیروی محرکه و فعال تبدیل کند. تم اصلی با یک ریتم تند و ساختار ضربانی شروع می شود که بلافاصله احساس حرکت و اضطراب را منتقل می کند. موسیقی نه تنها تصویر را همراهی می کند، بلکه روایت را هدایت می کند. انتخاب سازها به گونه ای است که ریتم درونی فیلم را تقویت می کند و به مخاطب اجازه آرامش نمی دهد. این موسیقی از همان ابتدا خبر می دهد که ما در حال تماشای فیلمی هستیم که بی وقفه ما را تعقیب می کند. فضای خنثی و تزئینی در آن وجود ندارد و هر عبارت موسیقایی هدف خاصی دارد.
هیچ ملودی عاشقانه یا احساسات لطیفی در موسیقی North by Northwest وجود ندارد. هرمان عمداً از چنین عناصری فاصله می گیرد تا تمرکز خود را روی تعلیق حفظ کند. خطوط موسیقی کوتاه، تکراری و پرتنش هستند و احساس ناامنی دائمی را القا می کنند. حتی در لحظاتی که تصویر آرام میشود، موسیقی با نوعی هشدار در آن پنهان میماند. این تضاد بین ظاهر آرام صحنه ها و اضطراب درونی موسیقی تأثیر روانی عمیقی ایجاد می کند. شنونده احساس می کند که خطر همیشه نزدیک است، حتی زمانی که چیزی در تصویر دیده نمی شود. این ویژگی موسیقی را به خودی خود یک روایت می کند.
حال و هوای کلی موسیقی North by Northwest ترکیبی از فوریت، ناراحتی و طنز تاریک پنهان است. ریتم های تند و ساختار منظم قطعات یادآور جستجوهای مداوم و بازی هویت ها در تاریخ است. هرمان با دقت وسواسی، سکوت و صدا را در کنار هم قرار می دهد تا تاثیر هر لحظه را افزایش دهد. این موسیقی صرفاً به دنبال زیبایی یا احساسات آشکار نیست. هدف آن ایجاد واکنش غریزی در شنونده است. ضربان قلب افزایش می یابد، تمرکز افزایش می یابد و ذهن در حالت آماده باش بالا قرار می گیرد. به همین دلیل است که موسیقی این فیلم حتی بدون توجه به تصویر، شنیدنی، تاثیرگذار و کاملاً قابل تشخیص است.
مقالات مرتبط با عناوین و موسیقی فیلم ها و سریال ها و نوستالژی.
دکتر علیرضا مجیدی
دکتر، نویسنده و موسس وبلاگ “Un Doctor”
دکتر علیرضا مجیدی نویسنده و موسس وبلاگ “Un Doctor”.
با بیش از 20 سال نگارش مستمر “مخلوط” در زمینه پزشکی، فناوری، سینما، کتاب و فرهنگ.
بیایید با هم متفاوت فکر کنیم!