فوتبال شاید هیجان‌انگیزترین ورزش دنیا باشد؛ ورزشی که همانند یک فیلم سینمایی، با لحظات و رویدادهای دراماتیک پیوند خورده است. بعضی از این لحظات را می‌توانید همین حالا با جزئیات کامل به یاد بیاورید: پنالتی از دست رفته‌ی روبرتو باجو در فینال جام جهانی ۱۹۹۴، قهرمانی یونان در یورو ۲۰۰۴، معجزه‌ی استانبول که در فینال لیگ قهرمانان اروپا ۲۰۰۵ رخ داد، ضربه‌ی سر دیوانه‌وار زیدان به سینه‌ی ماتراتزی در فینال جام جهانی ۲۰۰۶، لیز خوردن استیون جرارد که جام را از لیورپول گرفت، شکست باورنکردنی برزیل مقابل آلمان در جام جهانی ۲۰۱۴، اشک‌های کریستیانو رونالدو در فینال یورو ۲۰۱۶، کام‌بک فراطبیعی بارسلونا در مقابل پاری سن ژرمن، محقق شدن رویای قهرمانی لیونل مسی در جام جهانی ۲۰۲۲ و صدها اتفاق تلخ و شیرین دیگر. شاید به همین دلیل باشد که صنعت سینما علاقه‌ی چندانی به تولید فیلم‌های فوتبالی ندارد، زیرا تکرار احساساتی که میلیون‌ها نفر به‌صورت زنده تجربه‌اش کرده‌اند، آسان نیست. با وجود این، تعدادی فیلم شاخص نیز درباره‌ی فوتبال ساخته شده است که می‌توانند طرفداران این ورزش را راضی کنند.
فیلم‌های این فهرست، فوتبال را در تلفیق با ژانرها و سوژه‌های گوناگونی ارائه می‌دهند؛ از کمدی، عاشقانه و جنایی تا مستند، مستندنما و زندگی‌نامه‌ای و البته بعضی از اتفاقات تاریخی این ورزش نیز به شما یادآوری خواهد شد، از پیروزی غیرمنتظره‌ی ایالات متحده در مقابل انگلیس تا فوتبالیست سرشناسی که به قتل رسید.
- ۱۰ فیلم ورزشی که بر اساس داستان‌های واقعی ساخته شده‌اند
- ۱۰ فیلم ورزشی عجیب که شباهتی به واقعیت ندارند
- ۲۰ مستند ورزشی برتر جهان؛ از مارادونا تا تایسون
۱۴- مایک باست: سرمربی تیم ملی انگلستان (Mike Bassett: England Manager)
- سال انتشار: ۲۰۰۱
- کارگردان: استیو بارون
- بازیگران: ریکی تاملینسون، مارتین بشیر، آماندا ردمن، بردلی والش، فیلیپ جکسون، رابی جی، جف بل
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۶.۸ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۴۰ از ۱۰۰
«مایک باست: سرمربی تیم ملی انگلستان»، یک فیلم مستندنما (مستند ساختگی) است که در آن ریکی تاملینسون نقش مایک باست را بازی می‌کند، سرمربی باشگاه نوریچ سیتی که ناگهان به عنوان مربی تیم ملی انگلستان انتخاب می‌شود و حالا باید این تیم را هرطورشده به جام جهانی ببرد. فیلم به فرازوفرودهای سرمربی شدن – و همه‌ی مشکلاتی که همراه با آن ایجاد می‌شود – می‌پردازد. اگر ایده‌ی اولیه‌ی فیلم آشنا به نظر می‌رسد، به این دلیل است که یک پارودی از مستند واقعی «شغل غیرممکن» (۱۹۹۴) است که دوران مربیگری گراهام تیلورِ فقید در تیم ملی انگلستان (بین سال‌های ۱۹۹۰ الی ۱۹۹۳) را شرح می‌داد.
این ساخته‌ی استیو بارون به یک فیلم کالت تبدیل و حتی یک مجموعه‌ی تلویزیونی با نام «مایکل باست: مربی» (۲۰۰۱) نیز برای آن ساخته شد. طرفداران در سال ۲۰۱۴ تلاش کردند تا با جذب سرمایه، بودجه‌ی لازم برای تولید فیلمی دیگر با محوریت مایک باست را فراهم کنند اما به موفقیت نرسیدند. این فیلم محبوب نقاط ضعف واضحی هم دارد، بسیاری از شوخی‌های آن حالا کهنه به نظر می‌رسند و البته فوتبال در سال‌های اخیر از جنبه‌ی فنی و تاکتیکی پیشرفت چشمگیری داشته است. در هر صورت، تماشای این فیلم برای فوتبال‌دوستان می‌تواند جذاب باشد. یک سکانس به‌یاد‌ماندنی فیلم، جایی است که مایک باست، نطق روحیه‌بخش خود را با شعر «اگر» اثر رودیارد کیپلینگ آغاز می‌کند و آن را با این جمله که «انگلستان ۲-۴-۴ لعنتی بازی خواهد کرد» به پایان می‌رساند! پله، رونالدو و گروه موسیقی اتمیک کیتن هم در فیلم حضور افتخاری دارند.
کتاب مربیگری سیستم های فوتبال اثر مارکوس دیبرناردو انتشارات مات
۱۳- بازی زندگی آن‌ها (The Game of Their Lives)
- سال انتشار: ۲۰۰۵
- کارگردان: دیوید آنسپاو
- بازیگران: جرارد باتلر، وس بنتلی، جی رودان، گوین رزدیل، کستاس مندیلر، لوئیس ماندیلور، زکری تای براین
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۶ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۲۶ از ۱۰۰
با اینکه باورکردنی نیست اما تیم ملی ایالات متحده در جام جهانی، یک آمار فوق‌العاده در مقابل انگلستان دارد: یک برد، دو تساوی و بدون باخت. بازی زندگی آن‌ها، قصه‌ی پیروزی یک بر صفر این تیم در برابر سه شیرها را روایت می‌کند که سال ۱۹۵۰ در بلو هوریزونته‌ی برزیل اتفاق افتاد. آنجلو پیزو فیلم‌نامه را براساس کتابی به همین نام نوشته‌ی جفری داگلاس (۱۹۹۶) نوشت و دیوید آنسپاو آن را جلوی دوربین برد. در فیلم، جرارد باتلر نقش فرانک بورگی (دروازه‌بان ایالات متحده)، وس بنتلی نقش والتر باهر (هافبک) و جیمی ژان لوئیس نقش جو گایجنز (مهاجم) را بازی می‌کند. بعضی از فوتبالیست‌های سابق همانند جان هارکز (بازیکن دربی کانتی و شفیلد) نیز در فیلم به ایفای نقش می‌پردازند و از دیگر چهره‌های حاضر می‌توان به پاتریک استوارت، جان ریس-دیویس و گوین راس‌دیل (خواننده‌ی گروه موسیقی بوش) اشاره کرد.
فیلم عملکرد فاجعه‌باری در گیشه داشت، با نقدهای منفی روبه‌رو شد و حتی منتقد مشهور، راجر ایبرت آن را یک «مدیحه‌گویی» توصیف کرد. همچنین چند اشتباه تاریخی در فیلم وجود دارد که علت آن مشخص نیست. برای مثال، والتر باهر کاپیتان ایالات متحده است اما در واقعیت، اد مک‌ایلونی (بازیکن سابق واترفورد) بازوبند کاپیتانی را در بازی با تیم ملی انگلیس بر بازو بسته بود (این تنها فیلم فوتبالی نیست که حقایق را تحریف یا آن‌ها را ناقص عرضه می‌کند). بازی زندگی آن‌ها شاید شعاری باشد اما اثر سرگرم‌کننده‌ای است و باید به آمریکایی‌ها حق داد که برای این پیروزی بزرگ، فیلم بسازند و خود را ستایش کنند.
۱۲- یونایتد (United)
- سال انتشار: ۲۰۱۱
- کارگردان: جیمز استرانگ
- بازیگران: دیوید تننت، جک اوکانل، سم کلفلین، دوگری اسکات، دین اندروز، کیت اشفیلد، دیوید کالدر
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۷.۳ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۷۱ از ۱۰۰
فیلم یونایتد به داستان تراژیک سانحه‌ی هوایی مونیخ (۱۹۵۸) می‌پردازد که در آن، ۲۳ نفر از جمله هشت بازیکن و سه عضو کادرفنی تیم منچستریونایتد جان خود را از دست دادند. این ساخته‌ی جیمز استرانگ رویدادهای پس از این حادثه را روایت می‌کند، جایی که مت بازبی (سرمربی وقت تیم) در بیمارستان بستری شده و جیمی مورفی (دیوید تننت) وظیفه‌ی بازسازی تیم را برعهده گرفته است. جک اوکانل، نقش بازیکن افسانه‌ای منچستریونایتد یعنی بابی چارلتون را بازی می‌کند که از این حادثه جان سالم به در برد و نه تنها به تیم ملی انگلستان در جام جهانی ۱۹۶۶ پیوست (که قهرمان هم شدند) بلکه به یکی از اسطوره‌های تاریخ باشگاه منچستریونایتد نیز تبدیل شد.
نمایش این فیلم هم با حواشی همراه بود. سندی بازبی (فرزند مت بازبی) به این نکته اشاره داشت که فیلم باید به بازیکنانی که در حادثه‌ی مونیخ کشته شدند، بهای بیشتری می‌داد، این در حالی است که فیلم به تعدادی از آن‌ها حتی اشاره هم نمی‌کند. انتقادات دیگر طرفداران نسبت به طراحی لباس‌ها و همچنین پرتره‌ای که جیمز استرانگ از آلن هارداکر ارائه می‌دهد بود؛ این رئیس سابق اتحادیه‌ی فوتبال انگلستان به دلایل نامشخص، یک شخصیت منفی ترسیم شده است.
کتاب مربیگری سیستم های فوتبال اثر مارکوس دیبرناردو انتشارات مات
۱۱- گل! (Goal)
- سال انتشار: ۲۰۰۵
- کارگردان: دنی کنن
- بازیگران: کونو بکر، آنتونی پلنا، آلساندرو نیوولا، مارسل آیرس، استیون دیلین، آنا فریل، کیرن اوبراین
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۶.۷ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۴۲ از ۱۰۰
فوتبال از آن ورزش‌هایی است که می‌تواند «پایان‌های دیزنی‌گونه» (یک اختتامیه‌ی شیرین) داشته باشد؛ بنابراین منطقی بود که شرکت دیزنی یا در حقیقت، استودیوی زیرمجموعه‌ی آن، تاچ‌استون پیکچرز تصمیم بگیرد تا فیلمی درباره‌ی فوتبال بسازد. در فیلم گل – که در نهایت تبدیل به سه‌گانه شد – سانتیاگو مونز (کونو بکر) یک مهاجر غیرقانونی است که در لس آنجلس زندگی می‌کند؛ یک فوتبالیست مستعد که بیشتر روز را به کار کردن اختصاص می‌دهد. هنگامی که سانتیاگو به شکل غیر‌منتظره‌ای فرصت حضور در باشگاه نیوکاسل را پیدا می‌کند، تصمیم می‌گیرد که رویای اصلی‌اش را دنبال کند و به یک فوتبالیست حرفه‌ای تبدیل شود. فیلم چالش‌ها و سختی‌هایی که در مسیر سانتیاگو قرار می‌گیرد را روایت می‌کند؛ او برای هماهنگ شدن با تیم روزهای سختی را پشت سر می‌گذارد و پدرش از فوتبالیست شدن او راضی نیست اما پسرک از همه‌ی این موانع عبور می‌کند تا به افتخار برسد.
طبق گزارش‌ها، فیفا و شرکت آدیداس نزدیک به ۵۰ میلیون دلار برای این فیلم خوشبینانه‌ی ورزشی هزینه کردند و در آن فوتبالیست‌های شاخصی همچون دیوید بکام، زین‌الدین زیدان و اسطوره‌ی نیوکاسل یعنی آلن شیرر حضور افتخاری دارند. افزوده بر این، موسیقی‌های نوئل گلگر (خواننده‌ی گروه اوئیسیز) را هم در فیلم می‌شنوید که طرفدار سرسخت باشگاه منچسترسیتی است. نکته‌ی جالب‌تر اما این است که نیوکاسل در سال ۲۰۲۱ یک بازیکن واقعی به نام سانتیاگو مونز را در اختیار گرفت! گل نقدهای چندان مثبتی دریافت نکرد و از سوی بی‌بی‌سی «فانتزی» و از سوی ورایتی «مضحک» توصیف شد اما این روزها، رویای تبدیل شدن نیوکاسل به یکی از قطب‌های لیگ جزیره چندان دور از ذهن به نظر نمی‌رسد زیرا سعودی‌ها مالکیت آن را برعهده گرفته‌اند و نیوکاسل حالا یک باشگاه ثروتمند است.
کتاب فوتبال و فلسفه اثر تد ریچاردز نشر مرکز
۱۰- لگدزنان و جیغ‌کشان (Kicking & Screaming)
- سال انتشار: ۲۰۰۵
- کارگردان: جسی دیلان
- بازیگران: ویل فرل، رابرت دووال، مایک دیتکا، کیت والش، موستا واندر، دیلن مک‌لاکلین، جاش هاچرسون
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۵.۶ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۴۱ از ۱۰۰
لگدزنان و جیغ‌کشان قصه‌ی فیل وستون (ویل فرل) را روایت می‌کند که مربیگری تیم فوتبال کودکان تایگرها را برعهده گرفته است تا پدرش را شکست دهد. پدر، باک باکستون (رابرت دووال) مربی تیم موفق و قدرتمند گلادیاتورها است که همه‌ی رقبای خود را شکست داده است. هنگامی که باک، نوه‌اش (فرزند فیل) را بازی نمی‌دهد، فیل تصمیم می‌گیرد تا پسر خردسالش را به تیم خود بیاورد. تایگرها بسیار ضعیف هستند و فیل برای بهبود آن‌ها، از همسایه‌اش کمک می‌گیرد که پدرش از او نفرت دارد. از قضا این همسایه، بازیکن افسانه‌ای تیم فوتبال آمریکایی، مایک دیتکا است که در این فیلم یک نسخه‌ی طنز ساختگی از خودش را بازی می‌کند. احتمالا می‌توانید حدس بزنید که در بخش‌های پایانی چه اتفاقی می‌افتد: دو تیم تایگرها و گلادیاتورها در مقابل یکدیگر قرار می‌گیرند که به معنای تقابل پدر و پسر است.
لگدزنان و جیغ‌کشان کمدی چندان درخشانی نیست و نقدهای مثبتی دریافت نکرد اما سکانس‌های بامزه‌ای دارد و از این مسئله‌ی مهم صحبت می‌کند که فشارهای تحمیل‌شده از سوی والدین و باشگاه‌ها به کودکان و نوجوانان تا چه اندازه می‌تواند آسیبزا باشد. مضامین آشنا اما کلیشه‌ای دیگری هم در فیلم به چشم می‌خورد، از جمله اهمیت خانواده و احترام متقابل. فیلم در جوایز برگزیده‌ی نوجوانان، نامزد ۴ جایزه شد (ضمن اینکه ویل فرل یک نامزدی تمشک طلایی هم به‌دست آورد) اما نکته‌ای که احتمالا شما را حیرت‌زده خواهد کرد این است که لگدزنان و جیغ‌کشان با ۵۶ میلیون دلار، پرفروش‌ترین فیلم فوتبالی تاریخ است.
۹- فرار به‌سوی پیروزی (Escape to Victory)
- سال انتشار: ۱۹۸۱
- کارگردان: جان هیوستون
- بازیگران: مایکل کین، سیلوستر استالونه، پله، بابی مور، اسوالدو آردیلس، ماکس فون سیدو، مایک سامربی
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۶.۶ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۶۷ از ۱۰۰
فرار به‌سوی پیروزی بازسازی مستقیم فیلم مجارستانی «دو نیمه در جهنم» (۱۹۶۱) است که در آن بازیکنان مجارستانی به مناسبت روز تولد هیتلر، مجبور می‌شوند در یک مسابقهی نابرابر در مقابل فوتبالیست‌های نازی قرار بگیرند. در نسخه‌ی آمریکایی، زندانی‌ها از کشورهای مختلف (نیروهای متفقین) هستند و یک خرده‌پی‌رنگ فرار از زندان به سبک «فرار بزرگ» (۱۹۶۳) نیز در فیلم به چشم می‌خورد. با حضور جان هیوستون در پشت دوربین و ستارگان مشهوری همچون سیلوستر استالونه، مایکل کین و ماکس فون سیدو، فرار به‌سوی پیروزی بی‌تردید پرستاره‌ترین فیلم فوتبالی تاریخ است.
علاوه‌بر این، چند فوتبالیست مشهور بازنشسته هم در فیلم حضور دارند که در هر دو جبهه‌ی متفقین و آلمان بازی می‌کند، از جمله اسوالدو آردیلس (هافبک نابغه‌ی آرژانتینی)، بابی مور (کاپیتان تیم ملی انگلستان در جام جهانی ۱۹۶۶) و البته یک بازیکن استثنایی برزیلی که نمونه‌ی مشابهی ندارد: پله. این فوتبالیست نشان داد در بازیگری نیز استعداد دارد.
هر دو فیلم با الهام از قصه‌ی احتمالا خیالیِ «بازی مرگ» ساخته شده‌اند که گفته می‌شود در سال ۱۹۴۲ میان باشگاه فوتبال اکراینی استارت و تیم آلمانی فلک‌اِلف (متشکل از از اعضای نیروی هوایی آلمان یا همان لوفت‌وافه) برگزار شد. طبق شایعات، بازیکنان استارت حاضر نشدند تا به‌عمد به نازی‌ها ببازند و پس از پایان مسابقه، همه‌ی آن‌ها اعدام شدند. در سال‌های اخیر، تحلیلگران بر این باورند که این داستان کاملا ساختگی و بخشی از پروپاگاندای جماهیر شوروی بوده است.
کتاب پله چرا فوتبال مهم است اثر پله،برایان وینتر انتشارات گلگشت
۸- راز ورزشگاه آرسنال (The Arsenal Stadium Mystery)
- سال انتشار: ۱۹۳۹
- کارگردان: تورولد دیکینسون
- بازیگران: لسلی بنکز، گرتا گینت، ایان مک‌لین، لین لیندن، آنتونی بوشل، ازموند نایت، برایان ورث
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۶.۲ از ۱۰
اقتباسی از رمانی جنایی به همین نام اثر نویسنده‌ی انگلیسی، لئونارد گریبل، بخش اعظمی از فیلم راز ورزشگاه آرسنال در استادیوم سابق باشگاه آرسنال (هایبوری) فیلم‌برداری شده است. مربی آن روزهای آرسنال، جرج آلیسون و تعدادی از بازیکنان تیم نیز در فیلم حضور افتخاری دارند. قصه پیرامون یک بازی دوستانه میان آرسنال و یک تیم ساختگی به نام تروجان اتفاق می‌افتد که در جریان آن، ناگهان یکی از بازیکنان تروجان به زمین می‌افتد و جان خود را از دست می‌دهد (از زمان اکران فیلم، چنین رویدادی چند بار به شکل‌‌های مختلف در واقعیت اتفاق افتاده است. بازیکنان جان خود را از دست داده‌اند یا در آستانه‌ی مرگ بوده‌اند، همانند سکته‌ی قلبی کریستین اریکسون در جریان مسابقهی دانمارک و فنلاند در یورو ۲۰۲۰).
هنگامی که مشخص می‌شود این بازیکن مسموم شده است، هم‌تیمی‌ها و معشوقه‌ی سابقش در معرض اتهام قرار می‌گیرند. فارغ از این، در فیلم تعدادی ویدیوی قدیمی و کمتردیده‌شده از بازی‌های آرسنال پیش از جنگ جهانی دوم هم قرار گرفته است که تماشای آن‌ها برای علاقه‌مندان تاریخ فوتبال و طرفداران جدی باشگاه آرسنال لذت‌بخش خواهد بود.
۷- دیگو مارادونا (Diego Maradona)
- سال انتشار: ۲۰۱۹
- کارگردان: آصف کاپادیا
- چهره‌های حاضر: دیگو مارادونا، کلودیا ویافانیه، جان فوت، دالما مارادونا، پله، دیگو مارادونا جونیور
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۷.۷ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۹۰ از ۱۰۰
دیگو مارادونای فقید یکی از برترین، دوست‌داشتنی‌ترین و البته جنجالی‌ترین فوتبالیست‌های تاریخ بوده است. چه کسی می‌توانست «دست خدا» و «گل قرن» را در یک مسابقه به ثمر برساند؟ هیچ‌کس، هیچ‌کس جز این اسطوره‌ی آرژانتینی.
هنگامی که آصف کاپادیا تصمیم گرفت که برای پسر طلایی مستند بسازد، ویدیوهای بی‌شماری برای استفاده در فیلم در دسترس داشت. با وجود این، تصمیم گرفت تا روی زمان حضور مارادونا در باشگاه ناپولی (بین سال‌های ۱۹۸۴ الی ۱۹۸۹ که نتیجه‌اش دو قهرمانی سری آ ایتالیا بود)، جام یوفا و همچنین جام جهانی متمرکز شود. همسر سابق مارادونا، کلودیا ویافانیه نیز به تولید این فیلم کمک شایانی کرد، از این جهت که تعداد زیادی ویدیوی گمشده از مارادونا – که نزدیک به ۳۰ سال کسی به آن‌ها دسترسی نداشت – را در اختیار سازندگان قرار داد. این فیلم مستند با تحسین منتقدان روبه‌رو شد و برداشت عمیقی از این چهره‌ی افسانه‌ای فوتبال ارائه می‌دهد. حتی اگر به آثار مستند علاقه ندارید، توصیه می‌کنیم که این فیلم را تماشا کنید.
کتاب مارادونا اثر گیم بالاگه نشر چشمه
۶- مثل بکام کات‌دار بزن (Bend It Like Beckham)
- سال انتشار: ۲۰۰۲
- کارگردان: گاریندر چادا
- بازیگران: پارمیندر ناگرا، جاناتان ریس میرز، کیرا نایتلی، آرچی پنجابی، انوپم کهیر، آلن هانسن، فرانک هارپر
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۶.۷ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۸۵ از ۱۰۰
این ساخته‌ی گاریندر چادا در دوره‌ی اکران، یک پدیده فرهنگی به حساب می‌آمد، زیرا به زندگی یک خانواده‌ی مهاجر آسیای جنوبی و فوتبال زنان می‌پرداخت، مضامینی که در آن روزها کسی به آن‌ها توجه نمی‌کرد. مثل بکام کات‌دار بزن همچنین کیرا نایتلی را به عنوان یک بازیگر خوش‌آتیه در کانون توجه قرار داد. قصه درباره‌ی دو خواهر به نام‌های جِس (پارمیندر ناگرا) و پینکی (آرچی پنجابی) است که اولی عاشق ورزش فوتبال است و دومی به‌زودی ازدواج خواهد کرد. خانواده‌ی جس علاقه‌ای ندارند که او فوتبال بازی کند، بنابراین وقتی که دخترک به یک تیم محلی ملحق می‌شود، باید این مسئله را از والدینش پنهان کند. جس آنجا با جولز (کیرا نایتلی) آشنا می‌شود و یک دوستی میان آن‌ها شکل می‌گیرد.
گاریندر چادا موفق شده است تا عناصر ناهمگون قصه را به‌خوبی با یکدیگر پیوند بزند، اگرچه در این مسیر از کلیشه هم استفاده کرده است. مطابق انتظار، عروسی پینکی دقیقا در همان روزی است که جس و جولز یک مسابقهی فوتبال مهم دارند، آن‌ها به فینال رسیده‌اند و یک استعدادیاب مشهور آمریکایی هم قرار است این بازی را تماشا کند، در نتیجه هر کدام از این فوتبالیست‌ها در صورت عملکرد مناسب، می‌توانند به یک تیم شاخص‌تر بپیوندند. با اینکه دیوید بکام در فیلم حضور ندارد اما این اثر سینمایی باعث شد تا در ایالات متحده به چهره‌ی محبوبی تبدیل شود؛ البته در فیلم با چهره‌های مطرح دیگری همچون گری لینکر، جان بارنز و آلن هانسن ملاقات خواهید کرد. مثل بکام کات‌دار بزن به فروش قابل‌قبولی رسید و جوایزی را هم به خانه برد.
کتاب مستطیل جنسیت‌نگر پژوهشی درباره‌ی زنان هوادار فوتبال انگلستان اثر کَری دان نشر خوب
۵- یونایتد لعنتی (The Damned United)
- سال انتشار: ۲۰۰۹
- کارگردان: تام هوپر
- بازیگران: مایکل شین، تیموتی اسپال، کالم مینی، جیم برودبنت، استیون گراهام، هنری گودمن
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۷.۵ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۹۲ از ۱۰۰
یونایتد لعنتی (یا لعنت‌شده) قصه‌ی ۴۴ روزی را روایت می‌کنند که برایان کلاف هدایت تیم لیدز یونایتد را برعهده گرفت و با رفتارهای عجیب همانند تخریب بازیکنان و کسب نتایج افتضاح، به‌سرعت برکنار شد (۱۹۷۴). اقتباسی از رمانی به همین نام نوشته‌ی دیوید پیس، فیلم علاوه‌بر روزهای سخت برایان کلاف در لیدز، روزهای خوب او به عنوان سرمربی دربی کانتی را نیز پوشش می‌دهد. قصه‌ی اصلی از یک مسابقهی جام حذفی در سال ۱۹۶۰ آغاز می‌شود که تیم کلاف در مقابل لیدز یونایتد قرار گرفته است. یک سوءتفاهم میان کلاف و مربی تیم حریف، دان ریوی، باعث می‌شود تا کلاف از او و لیدز یونایتد کینه به دل بگیرد. مدتی بعد، دان ریوی از سمت خود کناره‌گیری می‌کند تا هدایت تیم ملی انگستان را برعهده بگیرد و در یک اتفاق عجیب، مالکان لیدز یونایتد به برایان کلاف پیشنهاد مربیگری این تیم را می‌دهند. او می‌پذیرد اما تنها به این دلیل که از آن‌ها انتقام بگیرد!
یونایتد لعنتی بازخوردهای مثبتی دریافت کرد، به‌ویژه برای نقش‌آفرینی مایکل شین و تیموتی اسپال که نقش دستیار کلاف، پیتر تیلور را ایفا می‌کند. با وجود این، فیلم چند ایراد بزرگ دارد و حقایق را تحریف یا دراماتیزه می‌کند. بازیکن و مربی سابق دربی کانتی، دیو مک‌کی از استودیوی سازنده‌ی یونایتد لعنتی، لفت بنک پیکچرز شکایت کرد (و در دادگاه پیروز شد)، به این دلیل که در فیلم نشان می‌دهند که مک‌کی از پشت به کلاف خنجر زده و شغل او را تصاحب کرده است. ناگفته نماند که هافبک ایرلندی سابق لیدز یونایتد، جانی جایلز نیز به دلایل مشابه از ناشران رمان اصلی شکایت کرده بود. اتفاقات فیلم را که کنار بگذاریم، برایان کلاف در دنیای واقعی پایان خوشی را تجربه کرد و جام‌های مهمی به‌دست آورد، از جمله دو عنوان قهرمانی متوالی در لیگ قهرمانان اروپا با باشگاه ناتینگهام فارست (۱۹۷۹ و ۱۹۸۰).
۴- خیابان سبز (Green Street)
- سال انتشار: ۲۰۰۵
- کارگردان: لکسی الکساندر
- بازیگران: الایجا وود، چارلی هونام، کلر فورلانی، لئو جورجی، مارک وارن، هنری گودمن، ریف اسپال
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۷.۴ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۴۶ از ۱۰۰
اولین ساخته‌ی لکسی الکساندر، قصه‌ی یک دانشجوی رشته‌ی خبرنگاری به نام مت باکنر (الایجا وود) را روایت می‌کند که به اشتباه و به‌دلیل پاپوشی که هم‌اتاقی‌اش برایش درست کرد، به جرم حمل مواد مخدر از دانشگاه هاروارد اخراج می‌شود. او به ملاقات خواهر و خانواده‌اش در شرق لندن می‌رود و آنجا با خیابان سبز آشنا می‌شود؛ یک گروه طرفداری (خیالی) افراطی و متعصب باشگاه وستهام یونایتد. با ورود مت به این دنیای تازه، او با جنبه‌های تاریک و خشونت‌آمیز فرهنگ هواداری فوتبال آشنا می‌شود.
فیلم در مجموع نقدهای مثبتی دریافت نکرد و یکی از معدود منتقدان بزرگی که دیدگاه مثبتی نسبت به آن داشت، راجر ایبرت بود. با وجود این، خیابان سبز چند جایزه به خانه برد، از جمله جایزه‌ی ویژه هیئت داوران فستیوال جنوب از جنوب غربی (SXSW) که آنجا با نام «هولیگان‌ها» به نمایش درآمد. فیلم دو دنباله‌ی کمتردیده‌شده هم دارد که از نظر کیفی، آثار به مراتب ضعیف‌تری هستند.
کتاب دیوانه های فوتبال اثر دومینیک آتون
۳- تب هیجانی (Fever Pitch)
- سال انتشار: ۱۹۹۷
- کارگردان: دیوید ایوانز
- بازیگران: کالین فرث، مارک استرانگ، روث گمل، نیل پیرسون، لورین اشبورن، هالی آیرد، استیون ری
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۶.۷ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۵۳ از ۱۰۰
تب هیجانی یک فیلم کمدی-عاشقانه است که فیلم‌نامه‌ی آن را نیک هورن‌بای براساس کتاب خاطراتش (۱۹۹۲) نوشت. کالین فرث نقش پُل اَش‌ورث را بازی می‌کند که در محل کارش در مدرسه، عاشق یک معلم جدیدالورود می‌شود. مشکل اما این است که پُل از طرفداران سرسخت آرسنال است و زندگی‌اش حول این باشگاه می‌چرخد. حالا او باید میان دو عشق زندگی‌اش یکی را انتخاب کند. فیلم در دورانی اتفاق می‌افتد که آرسنال در یک اتفاق باورنکردنی، قهرمان لیگ برتر شد و توانست لیورپولِ قدرتمند را کنار بزند (فصل ۱۹۸۸-۱۹۸۹).
اگر نام فیلم آشنا به نظر می‌رسد، به این دلیل است که اقتباس آمریکایی آن که با بازی جیمی فلن و درو بریمور در سال ۲۰۰۵ اکران شد نیز نام مشابهی دارد، با این تفاوت که آرسنال با تیم بیسبال بوستون رد ساکس جایگزین شده است. نکته‌ی جالب این است که این بازسازی در روزهایی ساخته شد که بوستون رد ساکس برای نخستین بار از سال ۱۹۱۸ موفق به قهرمانی در لیگ برتر بیسبال آمریکا شد و سازندگان، این رویداد تاریخی را نیز در فیلم لحاظ کردند.
۲- فوتبال شائولین (Shaolin Soccer)
- سال انتشار: ۲۰۰۱
- کارگردان: استیون چو
- بازیگران: استیون چو، ژائو وی، دنی چان، نگ مان-تات، پاتریک تسه، کارن موک، چارلین چوی
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۷.۳ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۹۰ از ۱۰۰
فوتبال شائولین در دوره‌ی اکران به محبوبیت بالایی رسید و نظر فوتبال‌دوستان در سرتاسر جهان را جلب کرد. در این فیلم عجیب‌و‌غریب که فوتبال را با هنرهای رزمی تلفیق کرده است، سینگ (استیون چو) یک استاد کونگ‌فو است که می‌خواهد آدم‌های بیشتری را با هنرهای رزمی آشنا کند. پس از یک ملاقات تصادفی در خیابان، سینگ به فانگ (نگ مان-تات) ملحق می‌شود، فوتبالیست بازنشسته‌ای که می‌خواهد یک تیم فوتبال تشکیل دهد تا در مقابل هم‌تیمی سابق خود، هانگ (پاتریک تسه) قرار بگیرد. سال‌ها قبل، هانگ به فانگ رشوه داد تا در یک مسابقهی مهم بد بازی کند تا آن‌ها شکست بخورند. این اتفاق باعث شد که طرفدارانِ خشمگین، فانگ را به‌شدت کتک بزنند تا به خاطر آسیب‌دیدگی دیگر نتواند فوتبال بازی کند. سینگ حاضر می‌شود که به فانگ کمک کند و برادران شائولین سابقش را فرا می‌خواند تا یک تیم نامتعارف تشکیل دهند و با تیم قدرتمند هانگ بازی کنند. البته که تیم رقیب آن‌ها هم چندان با هنرهای رزمی غریبه نیست.
این ساخته‌ی استیون چو یک کمدی کم‌نظیر است که با الهام از فوتبال ژاپنی، مانگا و انیمه‌ی محبوب «کاپیتان سوباسا» ساخته شده است و بعضی از سکانس‌های دیوانه‌وار آن را به‌راحتی فراموش نخواهید کرد. فوتبال شائولین به پرفروش‌ترین فیلم هنگ کنگ تبدیل شد و تا زمان اکران «جنب و جوش کنگ فو» در سال ۲۰۰۴ این جایگاه را حفظ کرد. فیلم موفقیت‌های دیگری هم داشت و از جوایز فیلم هنگ کنگ، جایزه‌ی بهترین فیلم، بهترین بازیگر مرد (استیون چون) و بهترین کارگردانی را به خانه برد.
۱- دو اسکوبار (The Two Escobars)
- سال انتشار: ۲۰۱۰
- کارگردان: برادران زیمبالیست
- چهره‌های حاضر: ماریا استر اسکوبار، الکسیس گارسیا، جیم گاویریا گومز، فرانسیسکو ماتورانا
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۸.۱ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۸۵ از ۱۰۰
این مستند حیرت‌انگیز، سرگذشت و زندگی دو مرد از شهر مدئینِ کلمبیا را روایت می‌کند که نام خانوادگی یکسانی داشتند: اولی، آندرس اسکوبار، ستاره‌ی باشگاه اتلتیکو ناسیونال و دیگری؟ پابلو اسکوبار، ثروتمندترین قاچاقچی تاریخ، سلطان کوکائین، گانگستر منفور، رئیس کارتل مدئین و طرفدار پروپاقرص تیم اتلتیکو ناسیونال.
این دو مرد با اینکه نام مشابهی را یدک می‌کشیدند اما تفاوت‌های ملموسی داشتند. با این حال، این مستند نشان می‌دهد که آن‌ها چگونه تا ابد با یکدیگر پیوند خورده‌اند، به‌ویژه پس از مرگ خشونت‌بار هر دو که در کمتر از یک سال رخ داد. در حالی که پابلو در حمله‌ی نیروهای ویژه‌ی پلیس کشته شد، قتل آندرس اسکوبار احتمالا با هدف مجازات او برای گل به‌خودی‌اش در بازی با ایالات متحده در جام جهانی ۱۹۹۴ صورت گرفته است. آندرس با گل اشتباهی که وارد دروازه‌ی تیمش کرد، باعث باخت قماربازهای متعددی شد و احتمالا یکی یا گروهی از آن‌ها نقشه‌ی قتل وی را طراحی کرد. فیلم پرتره‌ی تاثیرگذاری از نقطه‌ی اوج ورزش در کلمبیا و همچنین دوران حکمرانی کارتل مدئین ارائه می‌دهد و یکی از بهترین مستندهای ورزشی دو دهه‌ی اخیر است که تماشای آن را توصیه می‌کنیم.
کتاب فوتبال علیه دشمن اثر سایمون کوپر نشر چشمه
منبع: Slash/Film
نوشته ۱۴ فیلم برتر درباره‌ی ورزش محبوب فوتبال که باید تماشا کنید اولین بار در بازیگرها. پدیدار شد.