از روی این تصاویر حدس بزنید چقدر عناوین معروف ترین سریال های دنیا را به خاطر دارید؟

گاهی یک فریم برای زنده کردن تمام خاطرات یک دهه کافی است. تصویری مختصر از دود متراکم در خیابان های بالتیمور، چراغ سبز در پنجره های مترو یا نمای هوایی از شهر ناشناخته ای که هر بار که آن را می بینیم، دلمان می لرزد. در دوران سریال های پرمخاطب، تیتراژ نه تنها آغاز یک داستان است، بلکه بخشی از حافظه جمعی ما نیز هست. حالا در این مسابقه قرار است از همین حافظه استفاده کنید: در هر مرحله فقط یک تصویر از عنوان یکی از سریال های معروف را می بینید و باید حدس بزنید که از کدام سریال آمده است.

اما چرا یک تصویر می تواند حافظه ما را تا این حد فعال کند؟ پاسخ در چیزی نهفته است که روانشناسان آن را «حافظه تداعی» می نامند. مغز ما تمایل دارد صحنه ها را با احساسات و موقعیت های خاصی مرتبط کند. اگر شب‌های زیادی را صرف تماشای The Office کرده‌اید، احتمالاً تنها با دیدن عکس افتتاحیه ساختمان شرکت، به طور ناگهانی لبخند خواهید زد. یا اگر با دنیای اسرارآمیز توئین پیکس آشنا هستید، دیدن آبشار مه آلود برای ورود مجدد به آن دنیای اسرارآمیز کافی است. این جادوی تصویر است: مسیری بین حال و گذشته.

در این تست تصویری موسیقی یا حرکت وجود ندارد. فقط یک قاب یخ زده روبروی شماست. این سکون به شما این فرصت را می دهد که به جزئیاتی که ممکن است قبلاً نادیده گرفته اید توجه کنید. زاویه دوربین، رنگ غالب، اشیاء در گوشه‌های کادر، حتی نورپردازی سرنخ‌هایی از زبان بصری هر سری هستند. هنرمندان طراح عنوان با وسواس، هویت بصری هر اثر را در چند ثانیه خلق می کنند. از خطوط هندسی ساده در Mad Men گرفته تا بافت‌های تاریک و متافیزیکی در True Detective.

شاید در نگاه اول حدس زدن آن آسان به نظر برسد، اما با پیشرفت متوجه می شوید که بسیاری از این قاب ها از ذهن ما پاک شده اند و این قسمت جالب داستان است: تمرینی برای بازسازی حافظه بصری، نوعی گفتگوی ذهنی با گذشته وجود بیننده.

اگر فلسفی‌تر نگاه کنیم، این نوع آزمون‌ها در واقع یک تجربه «زیبایی‌شناسی حافظه» هستند. رولان بارت در تئوری عکاسی خود می گوید که هر تصویری شاهد حضور و غیاب همزمان است. چیزی که دیگر وجود ندارد، اما نشان آن در تصویر باقی می ماند. اعتبارات فقط همین است: پنجره‌هایی به دنیایی که زمانی در آن زندگی می‌کردیم. هر تصویر در این مسابقه مانند قطعه‌ای از حافظه است که برای لحظه‌ای دوباره فعال می‌شود.

در پس هر نقاشی، یک فلسفه طراحی بصری نیز وجود دارد. تیتراژ Stranger Things با فونت نئون و رنگ قرمز تیره خود به دهه 80 ادای احترام می کند و حس وهم آلود آن دوران را تداعی می کند. در مقابل، The Crown از ساختار مینیمال و خطوط طلایی برای نشان دادن شکوه سرد سلطنت بهره می برد. یا Better Call Saul، تضاد بین واقعیت و دروغ را با رنگ های اشباع شده و کادربندی ناراحت کننده به بیننده منتقل می کند. اینها نشانه های بصری هستند که در قالب یک عکس ساده هویت سریال را به ما یادآوری می کنند.

از جنبه دیگر، این نوع پرسشنامه نیز نوعی بازی شناختی است. آزمونی بین حافظه کوتاه مدت و بلند مدت، بین دیدن و تشخیص. در عرض چند ثانیه، مغز باید تمام داده های بصری ذخیره شده را جستجو کند تا مطابقت پیدا کند. مثل زمانی که چهره ای آشنا را در میان جمعیت تشخیص می دهید و بی اختیار لبخند می زنید.

هدف از این آزمون رقابت یا نمره دادن نیست. بلکه لذت کشف مجدد چیزهایی است که فکر می کردید فراموش کرده اید. مشاهده هر فریم فرصتی برای مکث، یادآوری لحظه ای از گذشته، تجربه حس آشنایی در دنیایی پر از تصاویر زودگذر است. ضمن اینکه برخی از این سریال ها سریال های تاریخی هستند و برای ما ایرانی ها که عمدتاً با سریال های دوستان و لست شروع کردیم آشنا نیستند. چه خوب است که یک پست مشابه بر اساس عناوین سریال های معروف ایرانی بسازیم.

پس آماده باش، بیننده حرفه ای! در مقابل هر تصویر، فقط چند ثانیه فرصت دارید تا از حافظه خود استفاده کنید. اگر موفق شدید، لبخند بزنید؛ و اگر نه، اجازه دهید تصویر کار خود را انجام دهد. شاید هدف واقعی پاسخ صحیح نباشد، بلکه سفر در لایه های حافظه بصری شما باشد.