دیوید لینچخالق آثاری چون «مخمل آبی»، «جاده مال هالند» و سریال ماندگار «توین پیکس» در سن ۷۸ سالگی بر اثر آمفیزم، بیماری تنفسی ناشی از سال‌ها استعمال دخانیات، درگذشت. او در سال 2024 از این بیماری فاش کرد و اعلام کرد: احساس می کنم کیسه پلاستیکی روی سرم است و نفس کشیدن برایم سخت است.
دوران کودکی تا ورود به دنیای هنر
دیوید لینچ در 20 ژانویه 1946 در میسولا، مونتانا، در خانواده ای دانشمند به دنیا آمد. پدرش محققی برای وزارت کشاورزی بود که خانواده را به مناطق مختلف ایالات متحده از جمله آیداهو، واشنگتن، کارولینای شمالی و ویرجینیا نقل مکان کرد. لینچ در کودکی هیچ علاقه ای به تحصیلات رسمی نشان نمی داد و بیشتر وقت خود را صرف سفر و نقاشی می کرد. در این دوره با مفاهیم اساسی هنر و زیبایی شناسی آشنا شد.
سال های نوجوانی او در شهرستان اسکندریه (اسکندریا)، ویرجینیا، جایی که به نقاشی علاقه پیدا کرد و تصمیم گرفت به طور جدی این هنر را دنبال کند. او ابتدا وارد مدرسه هنر بوستون شد، اما پس از یک سال آن را ترک کرد و به اروپا رفت تا نزد دوستش جک فیسک، نقاشی دیواری بخواند. اما سفر او کوتاه بود و لینچ به زودی به ایالات متحده بازگشت و در مدرسه هنرهای زیبای فیلادلفیا ثبت نام کرد.
زندگی در یک محله صنعتی تاریک فیلادلفیا تأثیر عمیقی بر شخصیت و سبک هنری لینچ داشت. او بعداً این دوره را به عنوان یک “تجربه کابوس” توصیف کرد. در این محیط اولین فیلم های کوتاه خود از جمله «شش مرد بیمار می شوند» و «الفبا» را ساخت. این آثار به دلیل سبک بصری متمایز و محتوای نمادین مورد توجه مؤسسه فیلم آمریکا (AFI) قرار گرفتند و لینچ برای تحصیل در این مؤسسه بورسیه تحصیلی دریافت کرد.
اولین قدم ها در سینما.
در حین تحصیل در فیلادلفیا، لینچ اولین فیلم کوتاه خود را با نام Six Men Getting Sick ساخت که ترکیبی از انیمیشن و هنر تجربی بود. این اثر مورد توجه موسسه فیلم آمریکا (AFI) قرار گرفت و او توانست با بورسیه این موسسه به فیلمسازی در لس آنجلس ادامه دهد. در AFI کار بر روی اولین فیلم بلند خود به نام Eraserhead را آغاز کرد.
Headscratcher: تولد یک سبک سورئال
«Kelpapakken» که ساخت آن پنج سال به طول انجامید، داستان مردی را روایت می کند که با تولد نوزادی عجیب، زندگی اش تغییر می کند. این فیلم سیاه و سفید سورئال ابتدا در جشنواره ها رد شد، اما در فیلم Midnight Movies تبدیل به یک فیلم کالت شد. موفقیت “چک دهنده” سرانجام لینچ را به هالیوود معرفی کرد.
مرد فیل: اولین گام به سوی سینمای جریان اصلی
مل بروکس، تهیه کننده مشهور، تحت تاثیر فیلم The Ripper، لینچ را برای کارگردانی فیلم The Elephant Man انتخاب کرد. این فیلم داستان زندگی جوزف مریک، مردی با ناهنجاری های جسمی شدید را روایت می کند. فیلم The Elephant Man با بازی جان هرت و آنتونی هاپکینز، هشت نامزدی اسکار از جمله بهترین کارگردانی را به دست آورد و لینچ را به سینمای رایج معرفی کرد.
شکست با تپه و بازگشت با مخمل آبی.
پس از موفقیت فیلم مرد فیل، لینچ پروژه علمی تخیلی Dune را بر اساس رمانی از فرانک هربرت کارگردانی کرد. این فیلم به دلیل تدوین شدید در مرحله پس از تولید و عدم تطابق با ذائقه عموم، با شکست تجاری مواجه شد. اما لینچ با «مخمل آبی» در سال 1986 بازگشت درخشانی داشت. این فیلم داستان رازهای تاریک یک شهر کوچک را روایت می کرد و با بازی کایل مک لاکلان، ایزابلا روسلینی و دنیس هاپر به یک شاهکار سینمایی تبدیل شد.
توئین پیکس: انقلابی در تلویزیون
دیوید لینچ و مارک فراست سریال Twin Peaks را در سال 1990 ساختند. این سریال که با قتل لورا پالمر شروع می شود، ترکیبی از رمز و راز، درام روانشناختی و طنز سیاه بود. موفقیت این سریال که در ابتدا غیرمنتظره بود، نقطه عطفی را در تاریخ تلویزیون رقم زد. فصل سوم این سریال در سال 2017 ساخته شد و بار دیگر مخاطب را به دنیای عجیب و مرموز لینچ بازگرداند.
جاده مالهالند: شاهکار قرن بیست و یکم
در سال 2001، لینچ مولهالند درایو را کارگردانی کرد که در ابتدا به عنوان یک سریال تلویزیونی در نظر گرفته شده بود، اما به عنوان یک فیلم سینمایی ساخته شد. این اثر که داستانی پیچیده و غیرخطی در دنیای تاریک هالیوود را روایت می‌کند، به اعتبار جهانی دست یافت و به عنوان بهترین فیلم قرن بیستم در سال ۲۰۱۶ انتخاب شد.
سبک سینمایی دیوید لینچ
لینچ در آثارش مرز بین واقعیت و خیال را محو می کند. برای ایجاد فضایی خاص از نمادگرایی، شخصیت های چند لایه و داستان های پیچیده استفاده می کند. موسیقی و طراحی صدا نقشی کلیدی در آثار لینچ دارند و به مخاطبان حس غوطه ور شدن در دنیایی متفاوت را می دهند. مضامینی چون ترس های ناخودآگاه، خشونت، فساد و بی گناهی از موضوعات اصلی آثار اوست. در عین حال، لینچ برای تلطیف فضای تاریک آثارش از طنز تلخ و شخصیت های عجیب و غریب استفاده می کند.
این مقالات را نیز بخوانید