راکت چرخ آهنی، اولین قطار شهری، در 28 آبان 1306 برابر با 28 آبان 1306 هجری شمسی در ایران و در شهر آبادان به وقوع پیوست که تا به حال چنین مدرنیتی را در آسیا به خود ندیده بود.
به گزارش صبحگاهی به نقل از خبرآنلاین، قطار شهری 73 سال پس از آبادان در پایتخت تهران (11 اسفند 1378) افتتاح شد.
جالب است بدانید افتتاح راه آهن سراسری نیز در سال 1317 یعنی 11 سال بعد از آبادان در ایستگاه سپیددشت انجام شد.
مسیرهای قطار
از مسیرهای اصلی و فرعی قطار شهری آبادان در آن روزها می توان از فرودگاه تا مخزن آب رفت. خطوط سینما نفت (تاج) تا باشگاه ارامنه، بازار اروسیه، روبروی دبیرستان رازی و سیکلین و سازمان آتش نشانی تا دروازه پالایشگاه، خط اروند.
وی خاطرنشان کرد: اولین و ویژه ترین خط قطار شهری که از مقابل دروازه منگیت پالایشگاه شروع می شد و به فرودگاه آبادان می رسید.
ویژگی های این قطار
ایرج ولی زاده در کتاب «انگلو و بانگالو در آبادان» درباره خط ریلی آبادان چنین نوشته است:
راه آهن در آبادان در آبادان در مجموع 111 کیلومتر راه آهن به عرض 91.4 سانتی متر کشیده شد.
این راه آهن از فرودگاهی که در قسمت شمالی آبادان قرار دارد شروع می شد و به آب انباری که در جنوب شرقی آبادان قرار داشت ختم می شد.
یکی از وظایف اصلی راه آهن در آبادان حمل کالا از اسکله به انبارهای مختلف است. حمل و نقل کالا از انبارها و مخازن به محل کار برای مصرف کنندگان. انتقال و مسائل سنگین و مواد شیمیایی و اجسام دور ریخته شده از نقطه ای از پالایشگاه به نقطه دیگر.
تعداد لوکوموتیو
تعداد لوکوموتیوهایی که در حال کار بودند عبارت بودند از:
شانزده لکوموتیو دیزلی سنگین که هر کدام بیست و دو تا چهل اسب بخار قدرت دارند. هفت لکوموتیو دیزلی که هر کدام 22 تا 40 اسب بخار قدرت دارند. پانزده لکوموتیو قمقمه هر کدام با ظرفیت بیست و دو تا چهل اسب بخار و دو لوکوموتیو نفت سوز.
شرکت نفت در مجموع بیش از هزار واگن در انواع مختلف مانند واگن خدمات حمل و نقل عمومی مسافر دارد. و توانایی حمل نفت و یخ و غیره را داشت که ظرفیت هر کدام بین هشت تا بیست تن بود.
تمام عملیات راه آهن توسط اداره مرکزی حمل و نقل نظارت می شد. این اداره شبانه روز فعال بود و کارمندانش به صورت شیفتی کار می کردند. به گونه ای که حتی در روزهای جمعه و تعطیلات رسمی نیز خدمات خود را ارائه می کردند. راه آهن آبادان به دوازده منطقه تقسیم می شد و وسعت هر منطقه بستگی به تعداد لکوموتیوهای رفت و برگشتی، تعداد مسافران و میزان بار آن منطقه داشت.
در هر منطقه یک ناظر مسئول وجود داشت که وظیفه بازگرداندن سریع واگن های خالی را بر عهده داشت.
ناظر هر منطقه در مقاطع خاصی گزارش اقدامات خود را به اداره مرکزی ارسال می کرد. در این گزارش به وضعیت و تعداد واگن های آن منطقه و تعداد دفعات رفت و آمد آنها و در نهایت موانعی که باعث کندی و یا عواملی که باعث سرعت کار آنها شده است اشاره شد.
سفارش کار
هر شب ساعت ده شب مدیر شیفت اداره حمل و نقل مرکزی گزارشی از وضعیت تمامی واگن ها تهیه می کرد که شامل میزان بارگیری در توقف، زمان مقرر و تعداد واگن های خالی بود.
اگر هر بخش تعدادی واگن خالی نگه می دارد و مدت آن از پنج روز بیشتر می شود، باید فوراً علت تاخیر را گزارش کند.
به طور متوسط 370 هزار تن کالا توسط واگن های شرکت نفت به اسکله ها حمل و یا از اسکله ها تحویل شد.
در مجموع حجم کالاهایی که در یک سال توسط راه آهن آهن آبادان جابه جا شد از یک میلیون و دویست و پنجاه تن گذشت.
تمام مدتی که واگن محموله را از اسکله یا انبار می برد و به مقصد می رساند و به مرکز اصلی خود باز می گشت، بیش از سه روز نبود. و این زمان در مقایسه با زمانی که بزرگترین شرکت‌های راه‌آهن در انگلستان برای تعیین رفت‌وآمدهای خود استفاده می‌کردند، بسیار مناسب بود.
سرعت بالا
به عنوان مثال، شرکت Kearney Manchester برای هر رفت و برگشت واگن های خود پانزده روز تعیین می کند. لکوموتیوهای شرکت نفت به طور منظم، روزانه، هفتگی، ماهانه و نهایتاً هر شش ماه یکبار بازدید و تعمیر می شد.
واگن ها هر شش ماه یکبار تعمیر و هر ماه روغن کاری می شد. در کل 111 کیلومتر راه آهن آبادان! چهارراه نصب شد و هر ماه به طور متوسط سه کیلومتر برداشته و تعمیرات لازم انجام شد. تقریباً هشت کیلومتر راه آهن و 200 مسیر دوبل هر ماه تعمیر می شد.
راه آهن آبادان یک میلیون و دویست و پنجاه هزار تن در ساعت حمل می کرد. برای انتقال اجسام سنگین به داخل پالایشگاه و همچنین حمل بشکه و سایر تجهیزات در محدوده پالایشگاه آبادان، خط ریلی احداث شد. که لکوموتیوهای آن دیزلی سبک و سنگین بود.
برای جلوگیری از خطر آتش سوزی در محوطه پالایشگاه از نوع دیگری از لوکوموتیو استفاده شد که فاقد آتشخانه بود و با هوای فشرده حرکت می کرد.
ویدئو: Caron Times
نوشته ویدئو/ اولین قطار شهری مدرن خاورمیانه در ایران اولین بار در صبح. ظاهر شد.